Anisío Teixeira: vida e pensamento pedagógico

Author

Tosta Santos, Denise

Director

Vilanou, Conrad

Date of defense

2017-12-14

Pages

237 p.



Department/Institute

Universitat de Barcelona. Facultat d'Educació

Abstract

Esta tese de doutorado pretende realizar uma investigação a respeito da vida e do pensamento pedagógico de Anísio Spínola Teixeira (1900-1971). Na defesa e concretização de seu ideal pedagógico ele se transformou em umas das personalidades mais influentes da história da educação brasileira no século XX. Dotado de um peculiar ímpeto realizador além de uma aguçada percepção da educação como instrumento de progresso e desenvolvimento, Anísio Spínola Teixeira utilizou-se do elemento democrático no decorrer de sua vida para fundamentar suas teorias e promover através de ações políticas e pedagógicas a autonomia do cidadão conectado com as novas necessidades sociais da realidade brasileira daquele momento. Para entender os fundamentos de seus pensamentos será preciso situá-lo no movimento renovador brasileiro cujas bases se encontram no movimento escolanovista surgido nos fins do século XIX nos Estados Unidos e Europa. Para tal fim de investigação, será analisado os antecedentes de sua formação, as influências ideológicas recebidas, a sua luta em promover uma escola pública, gratuita e universal, assim como verificar a contribuição do seu ideal que foi sendo realizado através da implementação de leis educacionais e da sua concretização através da criação do Centro Educacional Carneiro Ribeiro - conhecida como Escola Parque – localizada em uma das regiões mais carentes da cidade de Salvador na Bahia. Deste modo, este estudo se converteu numa narrativa histórico-descritiva e biográfica, utilizando-se da análise hermenêutica na busca pela compreensão e interpretação dos sentidos encontrados nos diálogos estabelecidos entre os diversos textos produzidos por Anísio Teixeira, tendo por base a história do Brasil, história da educação e a própria história de vida deste educador. Neste trabalho de pesquisa também será explorado a percepção que Anísio Teixeira tinha sobre o processo histórico do Brasil e da própria história pessoal, que serão fundamentais para a solidificação do seu pensamento. Consciente de seu papel social (de perfil democrático) ele se posicionaria contra aquela forma de utilização da educação como instrumento de segregação e dominação, e este posicionamento estava vinculado ao seu profundo conhecimento, identificação e respeito em relação à formação histórico e cultural do Brasil. Traçando os (dês) caminhos seguidos pela educação no país, sintetiza esse percurso histórico que culminará no Brasil do século XX com uma educação pública que, ao invés de minimizar as injustiças sociais, agrava-as cada vez mais. Dentro deste contexto é que ele irá propor e efetivar as reformas que avistava como necessárias, ou, rejeitar as práticas retrógradas ainda vigentes naquele período. Deste modo, recorreu-se ao viés da educação brasileira, contextualizando-a dentro da perspectiva histórica, social e antropológica do próprio Brasil.


This doctoral thesis intends to carry out an investigation about the life and pedagogical thinking of Anísio Spínola Teixeira (1900-1971). In defense and concretization of his pedagogical ideal he became one of the most influential personalities in the history of Brazilian education in the twentieth century. Endowed with a peculiar impetus and a keen perception of education as an instrument of progress and development, the democratic element was used in the course of his life to base his theories and to promote, through political and pedagogical actions, the autonomy of the citizen connected with the new social needs of the Brazilian reality in that moment. For this purpose, this study analyze the antecedents of his formation, the ideological influences received, the struggle to promote a public, gratuitous and universal school, as well as verify the contribution of his ideal that was being realized through the implementation of educational laws. Thus, this study became a historical-descriptive and biographical narrative, using hermeneutical analysis in the search for understanding and interpretation of the meanings found in the dialogues established between the various texts produced by Anísio Teixeira, based on the history of Brazil, History of education and the life of this educator.


En esta tesis se realiza una investigación sobre la vida y el pensamiento pedagógico de Anísio Spíndola Teixeira (1900-1971) destacando la contribución pedagògica y democráctica de este educador brasileño que, en la defensa y prosecución de su ideal, se transformó en una de las personalidades más notables e influyentes de la historia de la educación brasileña, estableciendo una nueva actitud y mentalidad educativa en el Brasil del siglo XX.

Keywords

Brasil; Brazil; Història de l'educació; Historia de la educación; History of education; Innovacions educatives; Innovaciones educativas; Educational innovations; Legislació educativa; Legislación educativa; Educational legislation; Teixeira, Anísio, 1900-1971

Subjects

371 - Education and teaching organization and management

Knowledge Area

Ciències de l’Educació

Documents

DTS_TESIS.pdf

1.992Mb

 

Rights

L'accés als continguts d'aquesta tesi queda condicionat a l'acceptació de les condicions d'ús establertes per la següent llicència Creative Commons: http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
L'accés als continguts d'aquesta tesi queda condicionat a l'acceptació de les condicions d'ús establertes per la següent llicència Creative Commons: http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

This item appears in the following Collection(s)