Evaluación de la reserva ovárica mediante test de clomifeno, ultrasonido vaginal y determinación de hormona antimulleriana en pacientes con hipotiroidismo primario autoinmune

Author

Morales Martínez, Felipe Arturo

Director

Herrero García, Julio

Date of defense

2013-03-05

ISBN

9788449036552

Legal Deposit

B-15926-2013

Pages

127 p.



Department/Institute

Universitat Autònoma de Barcelona. Departament de Medicina

Abstract

La enfermedad tiroidea autoinmune se ha asociado a baja reserva ovárica, la cual puede ser causada por muchos otros factores incluyendo iatrogénica, quimioterapia, genética, infecciosa, autoinmune e idiopática. Gerard en el 2000, describió las principales etiologías de el fallo ovárico prematuro, siendo la etiología idiopática y autoinmune las más frecuentes, seguido del Síndrome de Turner y quimioterapia entre otras. Ejemplos de autoinmunidad endocrina auto inmunitaria asociada al fallo ovárico o baja reserva es el hipotiroidismo, falla adrenal (enfermedad de Addison) y diabetes tipo 1. De éstas la más frecuente es el hipotiroidismo y probablemente en algunas circunstancias, el ovario podría ser dañado por los anticuerpos mismos que dañan la glándula tiroides. Por analogía, el ovario podría también incurrir en daño autoinmune aunque otras glándulas no se vean afectadas. Desafortunadamente los exámenes actuales no son lo suficientemente sensibles para determinar cuándo este es el caso. En numerosas publicaciones se ha relacionado el fallo ovárico prematuro con el antecedente de hipotiroidismo primario autoinmune. Sin embargo, el fallo ovárico es probablemente un posible efecto radical y último de este evento autoinmune, y que cuando se hace el diagnóstico, desgraciadamente es irreversible. Consideramos que si el daño al ovario forma parte de un proceso progresivo que termina finalmente con la falla precoz gonadal, podríamos detectar etapas más tempranas de este proceso deteriorante del ovario en pacientes con hipotiroidismo primario autoinmune. El interés de este campo es de encontrar un marcador autoinmune capaz de predecir el fallo ovárico. Tal marcador podría prevenir el fallo ovárico antes de que sea completa o cuando el fallo ovárico aun se encuentre en etapas tempranas. Estas alteraciones pueden afectar el ovario en cualquier etapa de la vida, incluyendo prepuberal, puberal y reproductiva. Desde la década pasada se ha investigado más acerca del posible papel de autoinmunidad en el contexto de la disminución de la reserva ovárica. Debido a sus antecedentes, el hipotiroidismo autoinmune puede ser uno de los trastornos endocrinológicos asociados con la reserva ovárica disminuida por lo que es importante determinar su probable participación en etapas tempranas, antes de que sucediera la falla ovárica como proceso final. OBJETIVO. Comparar la reserva ovárica en pacientes con hipotiroidismo primario autoinmune eutiroideas versus pacientes control, mediante test de clomifeno, carga folicular antral por Ultrasonido vaginal basal y determinación de hormona Antimulleriana. MATERIAL Y METODOS. Estudio prospectivo, longitudinal y comparativo, realizado de Julio del 2007 a junio del 2008 en la Unidad de Biología de la Reproducción del departamento de Ginecología y Obstetricia del Hospital Universitario “Dr. José Eleuterio González” de la Universidad Autónoma de Nuevo León, en conjunto con el servicio de Endocrinología y autorizado por el comité de Etica. Se enrolaron 52 pacientes, 27 de las cuales tenían el diagnóstico de Hipotiroidismo Primario Autoinmune y 25 pacientes sanas (del programa de donación de óvulos) formaron el grupo control. Se les realizaron mediciones de Test de Clomifeno, carga folicular antral (CFA) por utrasonido vaginal y medición de hormona Antimulleriana. Para la comparación de ambos grupos se utilizó la prueba t de student. Todos los análisis estadísticos se realizaron a 2 colas. Se estableció por convenio como estadísticamente significativo la presencia de un valor de p < 0.5. RESULTADOS. Las pacientes controles (n= 25 pacientes) presentaron una edad promedio de 26.2 años. En el grupo de casos con hipotiroidismo primario autoinmune, se observó una edad promedio de 27.7 años (NS). Las pacientes con hipotiroidismo primario tuvieron una carga folicular antral (CFA) promedio de 14.5 mientras que en las pacientes control, la media fue de 16. No hubo una diferencia estadísticamente significativa entre ambos grupos. En el grupo control el valor más bajo detectable de la AMH fue 0.5ng/ml y el más alto fue de 7.34 ng/ml teniendo una media de 2.77 esto con una variación de los datos con respecto al promedio de 2.50. En las pacientes con Hipotiroidismo primario autoinmune el nivel más bajo detectado fue 0.5 ng/ml y el más alto de 10.0 ng/ml teniendo una media de 2.42 esto con una variación de los datos con respecto al promedio de 1.86, sin tener diferencia estadísticamente significativa (p= 0.853). En cuanto a la prueba de citrato de clomifeno, en el grupo de pacientes con hipotiroidismo se observó una FSH basal (día 3) promedio de 4.5 UI/ml, con una variación de 2.59 UI/ml y una FSH posterior a la administración del citrato de clomifeno (día 10), de 6.34 UI/ml con una variación de 1.27 UI/ml. En el caso del grupo control, la media observada de la FSH en el día 3 fue de 4.37 UI/ml, con una variación de 1.96 UI/ml, mientras que la media de la FSH realizada en el día de 10, fue de 5.97 UI/ml, con una variación de 2.18 UI/ml, sin tener una diferencia estadísticamente significativa entre ambos grupos, en ambos valores de FSH. CONCLUSIONES. Las pacientes con hipotiroidismo primario autoinmune forman un grupo especial que ha sido poco estudiado aún y cuando representa un porcentaje importante de la consulta de la biología reproductiva. La atención médica prácticamente se limita a la confirmación del diagnóstico y administración de terapia de reemplazo con hormonas tiroideas. Este estudio representa el primer análisis que consideró la reserva folicular antral y el volumen ovárico, además de la medición de la Hormona Antimulleriana y el Test de Clomifeno como parámetros para medir reserva ovárica en pacientes con hipotiroidismo primario autoinmune, controladas con levotiroxina. Aunque en un inicio del estudio se sospechaba que las pacientes con esta patología pudieran haber perdido parte de su reserva ovárica, debido a la naturaleza autoinmune de la misma, en base a los resultados es posible afirmar que esto no ocurrió Los resultados de este estudio denotan que la reserva ovárica se encuentra conservada en pacientes hipotiroideas controladas (eutiroideas), lo que mejora su pronóstico reproductivo en comparación con pacientes con escaso o nulo control endocrinológico.


Primary autoinmune hypothyroidism has been associated with low ovarian reserve, which can be due to many other factors including iatrogenic, chemotherapy, genetic, infectious and idiopathic. Gerard in 2000, described the most frequent ethiologies for low ovarian reserve, being the idiopathic and the autoinmune the most frequent, followed by Turner’s syndrome and chemotherapy. Some of autoinmune endocrine pathology associated with low ovarian reserve include hypothyroidism, adrenal failure (Addison’s disease) and type 1 Diabetes Mellitus. Of these, hypothyroidism is considered the most frecuent etiology and in some circumstances the ovary can be affected by the same antibodies as the thyroid gland. Unfortunately, laboratory analysis are not sensitive enough to determine in which is the case. In several publications, premature ovarian failure has been related with a history of primary autoinmune hypothyroidism. Nevertheless, ovarian failure is probably a radical effect of this pathology and unfortunately when the diagnosis is made, ovarian failure is irreversible. We consider that if ovarian damage forms part of a progressive process that ends with premature ovarian failure, we can detect early stages of this process. The interest in this field es to find a marker which can predict ovarian failure. This marker can prevent ovarian failure before it is complete or when it is still in early stages. This alterations can affect the ovary in any stage of a woman’s reproductive lifespan. Since last decade, much has been investigated regarding a possible role of autoinmunity in premature ovarian failure. Due to the history, autoinmune hypothyroidism can be one of the endocrine pathologies associated with low ovarian reserve. For this reason it is considered very important to determine its possible participation in early stages, before ovarian failure establishes as a final process OBJECTIVE. To compare ovarian reserve in euthyroid patients with autoimmune primary hypothyroidism versus control patients, using clomiphene test, antral follicle count by transvaginal ultrasound and antimüllerian hormone determination MATERIALS AND METHODS. Prospective, longitudinal and comparative trial. From July 2007 to June 2008 at Unidad de Biología de la Reproducción at the Obstetrics and Gynecology Centre of Hospital Universitario ‘Dr. José Eleuterio González’ from the Universidad Autónoma de Nuevo León, together with the Endocrinology department and authorized by the Ethics Committee Fifty two patients were recluted, 27 of them with primary autoimmune hypothyroidism and 25 healthy patients (from the oocyte donation program) as the control group Clomiphene test, antral follicle count by transvaginal ultrasound and antimüllerian hormone determination were made. T student test was made to compare both groups. Any value of p < 0.05 was considered statistically significative. RESULTS. Patients in the control group (n= 25) presented an average age of 26.2. In the study group, the average age was 27.7. Average antral follicle count in patients with primary autoimmune hypothyroidism was 14.5, while in patients in the control group the average antral follicle count was 16, without this being statistically significant. In the control group the median antimüllerian value was 2.77 ng/mL (0.50-7.34 ng/mL). In the study group the median antimüllerian value was 2.42 ng/mL (0.50-10.0 ng/mL), without being statistically significant (p=0.853). With respect to the clomiphene test, in the group with hypothyroidism the average FSH value on day 3 was 4.5 IU/mL, with a variation of 2.59 IU/mL, and a FSH on day 10 (after the administration of clomiphene citrate) of 6.34 IU/mL, with a variation of 1.27 IU/mL. In the control group the average FSH value on day 3 was 4.37 IU/mL, with a variation of 1.96 IU/mL, and a FSH on day 10 (after the administration of clomiphene citrate) of 5.97 IU/mL, with a variation of 2.18 IU/mL. No statistically difference was seen in neither groups, in both FSH values. CONCLUSIONS. Patients in the study group form a special group that has been poorly studied even though it represents an important number of patients seeking for fertility. Medical attention limits to the confirmation of the diagnosis and replacement with thyroid hormones. This study represents the first analysis that considers antral follicle count and ovarian volumen, besides the determination of antimüllerian hormone and clomiphene test as parameters to measure ovarian reserve in patients with primary autoimmune hypothyroidism, controled with levothyroxine. Although in the beginning of the study it was suspected that patients with this pathology might have lost part of their ovarian reserve, due to the autoimmune etiology, this could not be confirmed with the results The results of this study denote that ovarian reserve is maintained in euthyroid patients with primary autoimmune hypothyroidism, which improves their reproductive prognosis in comparison with patients with poor or no endocrine control.

Keywords

Hipotiroidismo autoinmune; Reserva ovárica; Carga Folicular Antral (CFA); Hormona Antimulleriana (AMH); Test de Clomifeno

Subjects

616.6 - Pathology of the urogenital system. Urinary and sexual (genital) complaints. Urology

Knowledge Area

Ciències de la Salut

Documents

famm1de1.pdf

1.319Mb

 

Rights

ADVERTIMENT. L'accés als continguts d'aquesta tesi doctoral i la seva utilització ha de respectar els drets de la persona autora. Pot ser utilitzada per a consulta o estudi personal, així com en activitats o materials d'investigació i docència en els termes establerts a l'art. 32 del Text Refós de la Llei de Propietat Intel·lectual (RDL 1/1996). Per altres utilitzacions es requereix l'autorització prèvia i expressa de la persona autora. En qualsevol cas, en la utilització dels seus continguts caldrà indicar de forma clara el nom i cognoms de la persona autora i el títol de la tesi doctoral. No s'autoritza la seva reproducció o altres formes d'explotació efectuades amb finalitats de lucre ni la seva comunicació pública des d'un lloc aliè al servei TDX. Tampoc s'autoritza la presentació del seu contingut en una finestra o marc aliè a TDX (framing). Aquesta reserva de drets afecta tant als continguts de la tesi com als seus resums i índexs.

This item appears in the following Collection(s)