Caracterización arqueométrica de ánforas tardorromanas del nordeste de la península ibérica

Author

Fantuzzi, Leandro

Director

Cau Ontiveros, Miguel Ángel

Date of defense

2015-12-17

Pages

1050 p.



Department/Institute

Universitat de Barcelona. Departament de Prehistòria, Història Antiga i Arqueologia

Abstract

En este trabajo se presentan los resultados del estudio de caracterización arqueométrica de un conjunto de ánforas tardorromanas halladas en tres centros de consumo del nordeste de la Península Ibérica: Emporiae/Sant Martí d'Empúries, Tarraco/Tarragona e Iluro/Mataró. Se estudiaron un total de 219 ánforas, que fueron analizadas arqueométricamente mediante una combinación de distintas técnicas: análisis petrográfico por Microscopia Óptica (MO), estudio mineralógico por Difracción de Rayos X (DRX) y análisis químico por Fluorescencia de Rayos X (FRX). Del yacimiento de Emporiae se analizaron un total de 53 ánforas, procedentes de un importante vertedero hallado en la Plaga Major (de primera mitad del siglo V) y de diversos niveles posteriores (siglos VI-VII) excavados en la misma plaza y en la Plaga Petita. En el caso de Tarragona, se analizaron 70 ánforas, correspondientes sobre todo a los contextos de Vila-roma (mediados del siglo V) y de la Catedral Medieval de Tarragona (mediados/segunda mitad del siglo VI), así como una menor cantidad procedentes de otros contextos. Asimismo, se analizaron 96 ánforas procedentes de contextos de la Iluro tardoantigua, halladas en diversas excavaciones realizadas entre los años 1981 y 2004 y corresponden a contextos con cronologías que abarcan desde inicios de la Antigüedad Tardía hasta el siglo VI. Se examinaron de esta manera materiales de distintos momentos dentro de la Tardoantigüedad, lo que ha permitido analizar también la variabilidad temporal de las ánforas en los tres yacimientos. El estudio arqueométrico de este extenso conjunto de ánforas tardoantiguas halladas en centros receptores del nordeste peninsular ha permitido realizar una caracterización de las mismas y avanzar en la definición de su proveniencia, así como en el conocimiento de algunos aspectos de su tecnología de producción. De este modo, a través del análisis de la proveniencia de las ánforas, la presente investigación ofrece información útil para el estudio de las redes comerciales en las que se insertaban dichos centros de consumo de la Hispania Tarraconensis en la Antigüedad Tardía. Al mismo tiempo, proporciona además —desde la perspectiva del análisis de materiales hallados en centros receptores— datos significativos sobre los centros y áreas de producción de ánforas a lo largo del Mediterráneo durante dicho período.


In the present study, the results of the archaeometric characterisation of a Late Roman amphora assemblage from three consumption centres in the northeastern Iberian Peninsula (Emporiae/Sant Marti d'Empti.ries, Tarraco/Tarragona and Huro/Matar6) are presented. A total of 219 amphorae were archaeometrically analysed through a combination of techniques: petrographic analysis through Optical Microscopy (OM), mineralogical study by means of X-Ray Diffraction (XRD) and chemical analysis through X-Ray Fluorescence (XRF). From the site of Emporiae, a total of 53 amphorae were studied, coming from a large rubbish dump found in Placa Major (dated to the first half of the 5th century) and from some other later contexts (6th-7th centuries) in the same square and in Placa Petita. In the case of Tarragona, 70 amphorae were analysed, corresponding mainly to the contexts of Vila-roma (mid-5th century) and the Medieval Cathedral (mid/second half of the 6th century), as well as a few amphorae from other contexts. In addition, 96 amphorae from Late Antique contexts of Iluro were analysed; these had been found in several excavations conducted between 1981 and 2004 and come from contexts with chronologies from the beginning of the Late Antiquity to the 6th century. In this way, materials from different moments of the Late Antiquity are comprised in this analysis, what allows to examine the temporal variability of the amphorae at the three sites. The archaeometric analysis of this large assemblage of Late Roman amphorae from consumption centres in the northeastern Iberian Peninsula provides significant information on their characterisation and provenance, as well as on some aspects of their technology of production. Through the provenance approach, the present research contributes new evidence for the study of the trade networks to which these consumption centres of Hispania Tarraconensis were related during the Late Antiquity. In addition, it provides information —from the perspective of the analysis of consumption centres—about the amphora production in various centres and areas throughout the Mediterranean.

Keywords

Arqueometria; Arqueometría; Archaeometry; Àmfores; Ánforas; Amphoras; Ceràmica; Cerámica; Pottery; Història antiga; Historia antigua; Ancient history; Hispània romana, 218 aC-414; Hispania romana, 218 aC-414; Roman Hispania, 218 B.C.-414 A.D.

Subjects

90 - Archaeology. Prehistory

Knowledge Area

Ciències Humanes i Socials

Documents

FANTUZZI_TESIS.pdf

41.65Mb

FANTUZZI_ANEXOS.pdf

10.59Mb

 

Rights

ADVERTIMENT. L'accés als continguts d'aquesta tesi doctoral i la seva utilització ha de respectar els drets de la persona autora. Pot ser utilitzada per a consulta o estudi personal, així com en activitats o materials d'investigació i docència en els termes establerts a l'art. 32 del Text Refós de la Llei de Propietat Intel·lectual (RDL 1/1996). Per altres utilitzacions es requereix l'autorització prèvia i expressa de la persona autora. En qualsevol cas, en la utilització dels seus continguts caldrà indicar de forma clara el nom i cognoms de la persona autora i el títol de la tesi doctoral. No s'autoritza la seva reproducció o altres formes d'explotació efectuades amb finalitats de lucre ni la seva comunicació pública des d'un lloc aliè al servei TDX. Tampoc s'autoritza la presentació del seu contingut en una finestra o marc aliè a TDX (framing). Aquesta reserva de drets afecta tant als continguts de la tesi com als seus resums i índexs.

This item appears in the following Collection(s)