Principios formales y estilo en las letras de tango (1900-1960). Una revisión crítica

dc.contributor
Universitat de Barcelona. Departament de Filologia Hispànica, Teoria de la Literatura i Comunicació
dc.contributor.author
Longoni, Bruno Andrés
dc.date.accessioned
2023-09-12T09:42:39Z
dc.date.available
2023-09-12T09:42:39Z
dc.date.issued
2023-06-27
dc.identifier.uri
http://hdl.handle.net/10803/688939
dc.description
Programa de Doctorat en Estudis Lingüístics, Literaris i Culturals
ca
dc.description.abstract
[spa] Nuestra investigación recolecta seiscientas cincuenta letras de tangos y paratangos (milongas y valses) distribuidas a lo largo de seis décadas (1900-1960). Simultáneamente, discute con los múltiples abordajes sobre tango con el fin de descubrir un gran principio creador común a todas sus expresiones artísticas: música, danza, letras y fileteado porteño. Una vez contrapuestos los autores mediante un enfoque estilístico, advertimos principios de simetría, contraste y síntesis en las letras de Enrique Santos Discépolo, Francisco García Jiménez y Celedonio Flores (tangencialmente comentadas), así como de Pascual Contursi, Alfredo Le Pera, José María Contursi y Homero Manzi, en capítulos individualizados. Más allá de las ostensibles discrepancias en estilo, tono, e imaginería, observamos que la macro y micro estructura de sus letras (estrofas, secciones, métrica, rima, pies, tópicos y figuras poéticas) se ciñen a una lógica simétrico-contrastiva. Nuestra lectura de Carriego y los arquetipos fundantes nos llevó a concluir que las letras de tango trabajaron sobre un espacio mitopoético como eje inamovible. El melancólico retorno a una “Edad dorada” abrevió la tarea de los letristas de tango (eje de la simetría), quienes buscaron el equilibrio entre los componentes dramático, narrativo y lírico (síntesis) y la oposición de los registros culto, lunfardo y criollo (contraste). Ello daría vida a esa suerte de “mini ópera” de tres minutos de duración que constituye una letra de tango. Extrapolados estos hallazgos a las expresiones musicales, dancísticas y pictóricas del tango, identificamos en ellas los tres principios rectores. Más aún, la disposición formal y ornamental del tango en sus cuatro vertientes se diría extraída del trazado urbano de la ciudad de Buenos Aires. A este ordenamiento autosuficiente de su estructura, distintivo e idiosincrático del tango, hemos dado en llamar “eje y rotación” o “simetría contrastiva”. La esencia del tango, su gran principio creador, reside en esta perfecta circularidad de la forma que ha contribuido a fijar en el imaginario popular el cariz melancólico de su propuesta estética.
ca
dc.description.abstract
[eng] Our research collects six hundred and fifty tangos and paratangos lyrics (milongas and waltzes) over six decades (1900-1960). Simultaneously, we discuss with multiple tango approaches in order to discover a great creative principle common to all its artistic expressions: music, dance, lyrics and “fileteado porteño”. Once we contrasted authors through a stylistic approach, we notice principles of symmetry, contrast and synthesis in the lyrics of Enrique Santos Discépolo, Francisco García Jiménez and Celedonio Flores (tangentially commented), as well as Pascual Contursi, Alfredo Le Pera, José María Contursi and Homero Manzi, in individualized chapters. Beyond clear discrepancies in style, tone, and imagery, we observe that macro and micro structure of their lyrics (stanzas, sections, metrics, rhyme, metric foots, topics, and figures) adhere to a symmetrical-contrastive logic. Our reading of Carriego and the founding archetypes led us to conclude that tango lyrics worked on a mythopoetic space as immovable axis. The melancholic return to a “Golden Age” shortened the task of tango lyricists (axis of symmetry), who sought a balance between the dramatic, narrative and lyrical components (synthesis) and the opposition of cult, lunfardo and criollo registers (contrast). This would give life to that sort of three minutes long “mini opera” that constitutes a tango lyric. When we extrapolate these findings to the musical, dance and pictorial expressions of tango, we identify this three guiding principles. Furthermore, formal and ornamental disposition of tango would be said to have been taken from the urban layout of Buenos Aires. We have come to call this self-sufficient ordering of its structure, distinctive and idiosyncratic of tango, “axis and rotation” or “contrastive symmetry”. The essence of tango, its great creative principle, resides in this perfect circularity of the form that has contributed to fix the melancholic aspect of its aesthetic proposal in people’s imagination.
ca
dc.format.extent
382 p.
ca
dc.language.iso
spa
ca
dc.publisher
Universitat de Barcelona
dc.rights.license
L'accés als continguts d'aquesta tesi queda condicionat a l'acceptació de les condicions d'ús establertes per la següent llicència Creative Commons: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
ca
dc.rights.uri
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
*
dc.source
TDX (Tesis Doctorals en Xarxa)
dc.subject
Música ballable
ca
dc.subject
Música de baile
ca
dc.subject
Dance music
ca
dc.subject
Tangos
ca
dc.subject
Cançons
ca
dc.subject
Canciones
ca
dc.subject
Songs
ca
dc.subject
Buenos Aires (Argentina)
ca
dc.subject.other
Ciències Humanes i Socials
ca
dc.title
Principios formales y estilo en las letras de tango (1900-1960). Una revisión crítica
ca
dc.type
info:eu-repo/semantics/doctoralThesis
dc.type
info:eu-repo/semantics/publishedVersion
dc.subject.udc
78
ca
dc.contributor.director
Dobry, Edgardo, 1962-
dc.contributor.tutor
Dobry, Edgardo, 1962-
dc.embargo.terms
cap
ca
dc.rights.accessLevel
info:eu-repo/semantics/openAccess


Documents

BAL_TESIS.pdf

5.116Mb PDF

This item appears in the following Collection(s)