Mancharse de barro. La comunicación rizomática, una defensa de la comunicación desjerarquizada para transformar las Instituciones culturales
llistat de metadades
Author
Director
Gayà Morlà, Catalina
Tutor
Vidal i Castell, David
Date of defense
2025-10-10
Pages
274 p.
Doctorate programs
Universitat Autònoma de Barcelona. Programa de Doctorat en Mitjans, Comunicació i Cultura
Abstract
Aquesta tesi analitza el declivi de les institucions culturals clàssiques en el marc de la postmodernitat i les anomenades guerres culturals, proposant la Comunicació Rizomàtica com a estratègia per transformar aquestes institucions i obrir espais a relats històricament silenciats, marginats o exotitzats. L’objecte d’estudi és la comunicació institucional en un “context de crisi del relat”, caracteritzat per les crisis d’accés, participació, representació i legitimitat. La recerca planteja una alternativa crítica al model comunicatiu funcionalista, difusionista, jeràrquic i patriarcal encara dominant, i s’alinea amb la necessitat de legitimar, escoltar i reparar els relats contrahegemònics des de la responsabilitat institucional, les cures i l’audiabilitat. D’aquesta manera, la tesi redefineix la institució cultural a partir de l’ètica feminista i les epistemologies del sud com a “zona de contacte” o “laboratori de vincles”, trencant amb la seva concepció tradicional com a mer contenidor neutral. L’enfocament s’articula a partir d’una triangulació conceptual entre Cultura, Comunicació i Feminismes, concebuda com una estructura antijeràrquica en la qual cada vèrtex s’interrelaciona en condicions d’igualtat, amb l’objectiu de qüestionar i subvertir els paradigmes establerts.
Esta tesis analiza el declive de las instituciones culturales clásicas en el marco de la posmodernidad y las denominadas guerras culturales, proponiendo la Comunicación Rizomática como estrategia para transformar dichas instituciones y abrir espacios a relatos históricamente silenciados, marginados o exotizados. El objeto de estudio es la comunicación institucional en un “contexto de crisis del relato”, caracterizado por las crisis de acceso, participación, representación y legitimidad. La investigación plantea una alternativa crítica al modelo comunicativo funcionalista, difusionista, jerárquico y patriarcal aún dominante, y se alinea con la necesidad de legitimar, escuchar y reparar los relatos contrahegemónicos desde la responsabilidad institucional, los cuidados y la audiabilidad. De este modo, la tesis redefine la institución cultural a partir de la ética feminista y las Epistemologías del Sur como “zona de contacto” o “laboratorio de vínculos”, rompiendo con su concepción tradicional como mero contenedor neutral. El enfoque se articula a partir de una triangulación conceptual entre Cultura, Comunicación y Feminismos, concebida como una estructura antijerárquica en la que cada vértice se interrelaciona en condiciones de igualdad, con el objetivo de cuestionar y subvertir los paradigmas establecidos.
This thesis analyzes the decline of classical cultural institutions within the framework of postmodernity and the so-called culture wars, proposing Rhizomatic Communication as a strategy to transform these institutions and open spaces for historically silenced, marginalized, or exoticized narratives. The object of study is institutional communication in a “narrative crisis context,” characterized by crises of access, participation, representation, and legitimacy. The research offers a critical alternative to the still-dominant functionalist, diffusionist, hierarchical, and patriarchal communicative model and aligns with the need to legitimize, listen to, and repair counter-hegemonic narratives through institutional responsibility, care, and audibility. In this way, the thesis redefines the cultural institution through feminist ethics and southern epistemologies as a “contact zone” or “laboratory of connections,” breaking with its traditional conception as a mere neutral container. The approach is articulated through a conceptual triangulation between Culture, Communication, and Feminisms, conceived as an anti-hierarchical structure in which each vertex interrelates on equal terms, with the aim of questioning and subverting established paradigms.
Keywords
Institucions culturals; Cultural institutions; Instituciones culturales; Relats contrahegemònics; Counter-hegemonic narratives; Relatos contrahegemónicos; Ètica feminista; Feminist ethics; Ética feminista
Subjects
316 – Sociology. Communication



